APOSTAZIJA OD ISLAMA - ŠTA BI TO ZNAČILO KOD NAS, OVDE I SADA?
Кључне речи:
apostazija, islam, bivša Jugoslavija, Bošnjaci, nacionalizam, patrijarhatСажетак
Ovaj je tekst pokušaj kontekstualizacije i glokalizacije teme performativnog napuštanja islama kao doktrine, na teritorijama na kojima se govore jezici naslednici srpskohrvatskog, nakon etničko-nacionalne homogenziacije i povratka verskih institucija u javni prostor. Kontekstualizacija polazi od knjige Sajmona Kotija Apostate: Kada muslimani napuštaju islam. Osnovna postavka u tekstu je da se apostazija od islama, na teritoriji bivše Jugoslavije, kao irtidad (ar. nazadovanje – u praksi tumačeno kao izdaja) vidi u specifičnom patrijarhalnom političko-društvenom familističkom poretku konzervativnih društvenih slojeva, koji su, od početka devedesetih naovamo, podlegli literalističkoj verskoj asimilaciji u nefolklorni islam.
Референце
Alibašić, Ahmet. 2005. Globalisation and its Impact on Bosnian Muslim Practices (working paper). Berkley: Institite of Governmental Studies Papers, University of California.
Athanasiadis, Athanasios. 2014. Islam as a Way of Defining National Identity of Bosnian Muslims. Occasional Papers on Religion in Eastern Europe 34 (5): 1-12.
Bakić Hayden, Milica. 2010. St. Sava and the Power(s) of Spiritual Authority. Serbian Studies 24 (1-2): 49-62.
Banac, Ivo. 1996. „Bosnian Muslims: From religious Community to Socialist Nationhood and Post-communist Statehood. 1918-1992“. In The Muslims of Bosnia: Their Historical Development from the Middle Ages to the Dissolution of Yugoslavia, ed. Mark Pinson, 129-153. Cambridge: Harvard University Press.
Barišić, Srđan. 2008. Institucionalizacija islamskih zajednica nakon raspada SFRJ. Filozofija i društvo 2/2008: 117-127.
Bašić, Denis. 2009. The roots of the religious, ethnic, and national identity of the Bosnian-Herzegovinian Muslims. Dissertation No: 3356598. University of Washington.
Bieber, Florian. 2005. Serbia in the 1990s: The Case of Ethnic SemiDemocracy. Budapest: LGI.
Blagojević, Mirko. 2005. Savremene religijske promene: sekularizaciona paradigma i desekularizacija. Teme 29 (1-2): 15-39.
Blagojević, Mirko. 2008. Desecularization of Contemporary Serbian Society. Religion in Eastern Europe XXVII (1): 37-50.
Bougarel, Xavier. 2007. „Bosnian Islam as 'European' Islam: limits and shifts of a concept“. In Islam in Europe. Diversity, Identity and Influence, ed. Aziz Al Azmeh i Effie Fokas, 96-124. Cambridge: Cambridge University Press.
Bringa, Tone. 1995. Being Muslim the Bosnian Way: Identity and Community in a Central Bosnian Village. Princton, NY: Princeton University Press.
Cook, Michael. 2003. Forbidding Wrong in Islam. Cambridge: Cambridge University Press.
Cotte, Simon. 2015. The Apostates: When Muslims Leave Islam. London: C.Hurst&Co. Ltd.
Čegorović, Nebojša. 1993. Montenegrin identity: Past, present and future. Journal of Area Studies 1 (3): 129-136.
Dimitrovova, Bohdana. 2001. Bosniak or Muslim? Dilemma of One Nation with two Names. Southeast Europe Politics 2 (2): 94-108.
Ðorđević, Dragoljub B. 2009. „Religiousness of Serbs at the Beginning of the 21st Century: What is it About?“. In Revitalization of Religion (Theoretical and Comparative Approaches), ed. Danijela Gavrilović, 57-64. Niš: YSSS Annual–Year XVI
Draper, Stark. 1997. Conceptualization of an Albanian Nation. Ethnic and Racial Studies 20 (1): 123-144.
Džankić, Jelena. 2014. Reconstructing the Meaning of Being “Montenegrin”. Slavic Review 73 (2): 347-371.
Fine, John V. A. 2002. “The Various Faiths in the History of Bosnia”. In Islam and Bosnia: Conflict Resolution and Foreign Policy in Multi-Ethnic States, ed. Maya Shatzmiller, 3-23. Montreal: McGill-Queen’s University Press.
Friedman, Francine. 2010. The Muslim Slavs of Bosnia and Herzegovina (with reference to the Sandzak of Novi Pazar): Islam as national identity. Nationalities Papers 28 (1): 165-180.Funk, Julianne. 2015. “Public Expressions of Bosnian Muslim Religiosity and Lived Faith: The Cases of Friday Prayer and Hijab“. In The Revival of Islam in the Balkans: From Identity to Religiosity, ed. Olivier Roy and Arolda Elbasani, 204-221. Palgrave
Garzon, Adela. 2003. „Familism“. In International Encyclopedia of Marriage and Family, ed. J. Ponzzeti et al, 546-549. New York City: MacMillan.
Iveković, Ivan. 2002. Nationalism and the Political Use and Abuse of Religion: the Politicization of Orthodoxy, Catholicism and Islam in Yugoslav Successor States. Social Compass 49 (4): 523-536.
Kalčić, Špela. 2005. Changing Contexts and Redefinitions of Identity among Bosniaks in Slovenia. Balkanologie IX (1-2): 149-171.
Karčić, Fikret. 2006. Šta je to islamska tradicija Bošnjaka? Preporod 23/841.
Majstorović, Danijela. 2011. Femininity, Patriarchy and Resistance in the Postwar Bosnia and Herzegovina. International Review of Sociology 21 (2): 277-299.
Malcom, Noel. 1996. Bosnia: A Short History. New York: New York University Press.
Merdjanova, Ina. 2013. Rediscovering the Umma: Muslims in the Balkans between Nationalism and Transnationalism. Oxford: Oxford University Press.
Mere podrške ženskom preduzetništvu u Novom Pazaru i Prijepolju. 2012. Beograd: Evropski pokret u Srbiji.
Mesarič, Andreja. 2015. „Muslim Women’s Dress Practices in BosniaHerzegovina: Localizing Islam through Everyday Lived Practice“. In The Revival of Islam in the Balkans: From Identity to Religiosity, ed. Olivier Roy and Arolda Elbasani, 103-121. Palgrave.
Perica, Vjekoslav. 2006. Balkanski idoli I-II. Beograd: XX vek.
Radić, Radmila. 1996. „Crkva i 'srpsko pitanje'”. U Srpska strana rata – Trauma i katarza u istorijskom pamćenju, pr. Nebojša Popov, 267-305. Beograd: Republika.
Radić, Radmila. 2010. „Pripadanje bez verovanja i poznavanja“. U Novosti iz prošlosti, pr. Vojin Dimitrijević, 107-126. Beograd: Beogradski centar za ljudska prava.
Radušić, Edin. Stav Islamske zajednice prema raspadu Jugoslavije. Prilozi 36: 193-202.
Raković, Slaviša i Mirko Blagojević. 2014. „Od narodnog ka kulturnom i doktrinarnom pravoslavlju: dinamika, preplitanja i međusobna trvenja definicija o karakteru pravoslavnosti u Srbiji“. U "Etnos", religija i identitet: Naučni skup u čast Dušana Bandića, ur. Lidija B. Radulović i Ildiko Erdei, 149-159. Beograd: Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu.
Simpson Stern, Carol and Bruce Henderson. 1993. Performance Texts and Contexts. New York: Longman Publishing Group.
Vrcan, Srđan. 1994. The War in Former Yugoslavia and Religion. Religion, State and Society 22 (4): 367-378.
Vrcan, Srđan. 2001. Vjera u vrtlozima tranzicije. Split: Revija dalmatinske akcije. Zbornik radova naučnog skupa „Islamska tradicija Bošnjaka: Izvori, razvoj i institucije, perspektive“. Sarajevo: Gazi Husrev-begova medresa, Rijaset IZ-e u BiH.
Internet izvori:
https://www.bhdani.ba/portal/clanak/985/polemika/carte-blanche
http://sandzaknews.rs/cijeli-se-pazar-srami-ove-osobe-i-on-psuje-javno-boga/
http://www.vesti.rs/Intervju/Zasto-necete-od-mene-cuti-vic-o-poslaniku-Muhamedu.html
http://metro-portal.rtl.hr/prekinut-queer-festival-u-sarajevu/12020
http://mondo.rs/a24957/Info/Srbija/Sprecen-koncert-Balkanike-u-Novom-Pazaru.html
http://www.blic.rs/kultura/vesti/skandal-u-novom-pazaru-kome-smetabeton-mahala/q8rjt4v
http://www.balkaninsight.com/rs/article/emissaries-of-militant-islammake-headway-in-bosnia;
http://www.pbs.org/newshour/bb/is-saudi-funded-mosque-in-sarajevothreat-to-bosnias-moderate-muslims/
http://www.thenational.ae/news/world/europe/we-have-a-differentkind-of-islam-say-bosnias-muslims
http://www.portalnovosti.com/enver-kazaz-turkofilija-je-premreila-bonjaki-mentalni-prostor