IS “THE ANASTENARIA DANCE” A SURVIVAL OF MANDILATOS DANCE OF THRACE: MYTH OR REALITY?
Keywords:
Thrace, wedding, kerchief, mandilatos dance, Costi village, anastenaria group, anastenaria worship, icons, amanetiAbstract
This research attempts to highlight the importance of context in ‘reading’ the presence of a handkerchief in dance performances of Thrace. The data comes from a long research and fieldwork in areas of Thrace and at Aghia Eleni (St. Helen) in Serres, which is the modern center of the anastenaria worship. The data collection was based on the ethnographic method (Kyriakides, Nestor 1981: 66, 1993: 66, Sklar 1991: 6-10, Buckland 1999, Lydaki 2001), that is, it is based on primary and secondary sources. The data analysis has shown that the symbolism implied by different performative contexts in the reading of the presence of a handkerchief in dance performances in Thrace is to refute the influence of the theory about experiences as well as the comparative version which results from the reference to a single element of dance.
References
Abercrombie N., Hill S., Turner S. B. 1992, Λεξικό Κοινωνιολογίας [Dictionary of Sociology], for the Greek language: Pataki publishers, 2nd print, Athens.
Adshead, Janet – Layson, June (edit.) 1986, Dance History. A Methodology for Study, Dance Books, London.
Agar, Michael H. 1980, The professional Stanger: An Informal Introduction to Ethnography. Orlando Florida and London, Academic Press.
Αικατερινίδης Γ. [Ekaterinidis G.] 1993, «Αναστενάρια: Μύθος και Πραγµατικότητα»., [“Anastenaria: Myth and Reality”], Serraika Chronika 11: 179-206.
Αποστολίδης Κ. [Apostolidis, K.] 1959, Η της Φιλιππουπόλεως Ιστορία [The history of Filippoupoli], edition of the Eastern Rumelia Greeks Union, Athens.
Βαρβούνης Μ. [Varvounis M.] 2000, Συµβολή στη Μεθοδολογία της επιτόπιας Λαογραφικής Έρευνας, [Contribution to the methodology of onsite folklore research], Athens.
Βαρθολοµαίου Β. [Vartholomeou, V.] 1987-1989, «βιβλιοκρισίες», Λαογραφία “[book reviews”, Folklore], vol. ΛΕ’, p. 414-416.
Βασιλείου Θ., Σταµατάκης Ν. [Vassiliou, Th., Stamatakis, N.] 2002, «Λεξικό επιστηµών του ανθρώπου», [Dictionary of humanities], Gutenberg, Athens.
Βακαλόπουλος Κ. [Vakalopoulos K.] 1995, Ο Ελληνισµός της Βόρειας Θράκης και του Θρακικού Εύξεινου Πόντου, [Hellenism of Northern Thrace and Thrace Euxine Pontus], Thessaloniki.
Βαφείδης Ν. [Vafiadis, N.] 1955, «Εκκλησιαστικαί Επαρχίαι της Θράκης», [Parishes of Thrace], Thrace Archive vol. K’, Athens, p. 81-120.
Βλαστός Μ. [Vlastos, M.] 1953, «Πιθανή επιστηµονική ερµηνεία των φαινοµένων της πυροβασίας-ακαΐας», [Possible scientific interpretation of the phenomena of fire-walking – non-burning], Thrace Archive, vol. 18: 321-331.
Bucland, J. Thresa (edit.) 1999, Dance in the Field. Theory, Methods and Issue in Dance Ethnography, Mac-millan Press, Great Britain.
Γιούλτσης Β. [Gioultsis V.] 1996, Κοινωνιολογία της Θρησκείας [Sociology of Religion], Thessaloniki
Γκέφου Μαδιανού, ∆ήµητρα [Ghefou-Madianou, Dimitra] 1999, Πολιτισµός και εθνογραφία. Από τον Εθνογραφικό Ρεαλισµό στην Πολιτισµική Κριτική, [Culture and ethnography. From ethnographic realism to cultural criticism], Ellinika Grammata editions, Athens.
Γκίκας Σ. [Gkikas, S.] 2002, Νέο Φιλοσοφικό Λεξικό, [New dictionary of philosophy], Savvalas publishers, Athens.
Γκογκίδης ∆. [Gkogkidis, D.] 1993, Η προφορά τα ήθη και τα έθιµα της Ανατολικής Ρωµυλίας, [The pronounciation, the folkways of Eastern Rumelia], self-published, Koufalia Thessalonikis.
∆ανιηλίδης ∆. [Daniilidis, D.]
, «Ο Βασιλικός Β.Α. Θράκης», ∆ηµοσιεύµατα Εταιρείας Θρακικών Μελετών [“Vassilikos of NE Thrace”, Publications of the Thrace Studies Society], Athens, n. 48, p. 2- 6.
∆ιονυσόπουλος Ν. [Dionysopoulos, N.]
, Τραγούδια και Χοροί της Θράκης, [Songs and dances of Thrace], Crete University Press and και Democritus University of Thrace, Athens.
∆ρανδράκης Λ. [Drandrakis, L.]
, Ο αυτοσχεδιασµός στον ελληνικό χορό. [Improvisation in Greek dance] Athens. Erixon S.
, «Urgent – Ethnological tasks», Ethnologia Europaea 1, p. 163- 169. Firth R.
, Tikopia Ritual and Belief , George Allen and Unwin, Ltd, London. Fox Robin.
, Encounter with Anthropology, Harmondsworth, Penguin. Harrison Jane
, Ιερές τελετές και αρχαία τέχνη, [English title: Ancient art and ritual], Ethnology – Anthropology, Iamvlichos editions, translation into Greek: Siafarikas Th., Athens. Heider, Karl G.
, Ethnographic Film, Austin, Texas and London: University of Texas Press. Herzfeld, Michael
, Anthropology Through the Looking Glass: Critical Ethnography in the Margins of Europe. Cambridge University press.
, Ανθρωπολογία µέσα από τον Καθρέπτη: Κριτική Εθνογραφία της Ελλάδος και της Ευρώπης, translation for the Greek language: Rania Asprinaki, Alexandria publishers, Athens.
Ζαχαρίου-Μαµαλίγκα Ελ. [Zahariou-Mamaligka, El.]
, Οι ψαράδες της Σύµης, Οικονοµική–κοινωνική-πολιτιστική όψη, [The fishermen of Symi; Economic-social-cultural view], Rhodes.
Θεόφιλος (Επίσκοπος Καµπανίας), [Theophilos (Bishop of Campania)]
, Ταµείον της Ορθοδοξίας, [Fund of Orthodoxy], chapter: NE’, Venice.
Καβακόπουλος Π. [Kavakopoulos P.]
, Τραγούδια της Βοειοδυτικής Θράκης, [Songs of NorthWestern Thrace], Institute for Balkan Studies, Thessaloniki.
, Καθιστικά της Σωζόπολης Χορευτικά της Θράκης [Traditional Kathistika (sitting) songs of Sozopolis - Dance songs of Thrace], Institute for Balkan Studies, Thessaloniki.
Κακούρη Κ. [Kakouri, K.]
, ∆ιονυσιακά [Dionysian mysteries], Athens.
Καλλέργη ∆ιδώ [Kallergi, Dido]
, Τα Αρχαία Μυστήρια, [Ancient mysteries], Ideotheatron, Athens.
Κυριακίδου-Νέστορος Άλκη [Kyriakidou-Nestoros Alki]
, Λαογραφικά Μελετήµατα 1, [Folklore Studies 1], Nea Synora Livani publishers, 2nd edition, Athens.
, Λαογραφία και ανθρωπιστικές σπουδές [Folklore and humanities], Thessaloniki.
, Λαογραφικά Μελετήµατα 2 [Folklore Studies 2], Poreia publishers, Athens.
Κωνσταντινίδης Κ. [Konstantinidis, K.]
, «Ψυχολογικές και ψυχοπαθολογικές παρατηρήσεις εις την πυροβασίαν των Αναστενάρηδων και η πιθανή εξήγηση του φαινοµένου της ακαΐας», [Psychological and psychopathological observations on anastenaria fire-walking and the possible explanation of the phenomenon of non-burning], Thrace Archive, vol. 18: 167-173.
Λαγόπουλος Αλ. [Lagopoulos, Al.]
, «Ανθρωπολογία του χώρου: «Ζώσιµο» και «σταύρωµα» του χωριού στην Ελλάδα», Ελληνικός Παραδοσιακός Πολιτισµός: Λαογραφία και Ιστορία. Πρακτικά, [Anthropology of space: “Zosimo” and “crossing" of the village in Greece”, Greek Traditional Culture. Folklore and History].
Proceedings, Thessaloniki, p. 83-92. Λαµπίρη-∆ηµάκη, Ιωάννα [Lambiri-Dimaki, Ioanna]
, Η κοινωνιολογία καi η µεθοδολογία της, [Sociology and its methodology], Sakkoulas publishers, Komotini.
Λάντζος Βασ. [Lantzos Vas.]
, Παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια της Ανατολικής Ρωµυλίας [Traditional dances and songs of Eastern Rumelia (Northern Thrace), CD booklet, International Organization of Folk Art, Athens.
Λεκατσάς Π. [Lekatsas, P.]
, Η καταγωγή των θεσµών, των εθίµων και δοξασιών. [The origin of institutions, customs and beliefs], Athens.
Leroi-Gourhan Andrι
, Το έργο και η οµιλία του ανθρώπου, [Gesture and Speech], vol. B’, National Bank of Greece CulturalFoundation (MIET), Athens.
Λουκάτος ∆. [Loukatos D.]
, «Ο χορός στη Λαογραφία µας», [Dance in our Folklore], Nea Hestia, vol. 67, Athens 1960, p. 45-50. 45-50.
Λουκόπουλος ∆.-Πετρόπουλος ∆. [Loukopoulos, D. – Petropoulos, D.]
, Η λαϊκή λατρεία των Φαράσσων, [The popular worship of Farassa], Center for Asia Minor Studies, Athens.
Λουτζάκη Ρ. [Loutzaki, P.]
, Ο γάµος ως χορευτικό δρώµενο. [The wedding as a dance event]. Η περίπτωση των προσφύγων της ανατολικής Ρωµυλίας στο Μικρό Μοναστήρι Μακεδονίας, [The case of Eastern Rumelia refugees in the village of Mikro Monastiri Makedonias] Peloponnesian Folklore Foundation editions, Nafplion.
Λυδάκη, Άννα [Lydaki, Anna]
, Ποιοτικές µέθοδοι της κοινωνικής έρευνας, [Quality methods of social research], Kastaniotis publishers, Athens.
Μαγκριώτης Ι. [Magkriotis I.]
, «Πολιτιστικαί Σηµειώσεις Νοµού 40 Εκκλησιών», [Cultural notes of 40 Ekklissies prefecture], Thrace Archive. 34: 227-268.
Μαργιωρής Ν. [Margioris, N.]
, Ξυπόλητοι χορεύουν στη φωτιά, [They dance barefoot on fire], Athens.
Μέγας Γ. [Megas G.]
, «Αναστενάρια και Έθιµα της Τυρινής ∆ευτέρας», [Anastenaria and Customs of Monday before Lent], Laografia 19: 472-534.
, «Η έννοια και ο χαρακτήρ των Αναστεναρίων» [The meaning and nature of Anastenaria], Nea Hestia, vol. 95: 85-94.
, Ελληνικές Γιορτές και Έθιµα της Λαϊκής Λατρείας [Greek celebrations and customs of popular worship], Odysseas ed., Athens.
Μιχαήλ ∆έδε Μ. [Michail Dede M.]
, «Το Αναστενάρι, Ψυχολογική-Κοινωνιολογική Θεώρηση» [Anastenaria: Psychological-social approach], Thrakika 46: 23-145.
, «Το αναστενάρι: Η δροσιά της φωτιάς», [Anastenaria: The coolness of fire], Thrakika, 2nd series, vol. 6: 41-144.
Μουτζάλη Α. [Moutzali, A.]
, «Ο χορός ως κοινωνική πράξη στην καθηµερινή ζωή των Βυζαντινών», [Dance as a social practice in everyday life of the Byzantines], Αρχαιολογία & Τέχνες, [Archaeology and arts journal], Athens, issue. 91, p. 20-28.
Μπαλλής Θ., Beaumanoir Α., Ξενάκης Χ. [Ballis, Th., Beaumanoir Α., Ksenakis Ch.]
, «Αναστενάρια: Νευροφυσιολογικές παρατηρήσεις», [Anastenaria: Neurophysiological observations], Iatriki Epitheorisi Enoplon Dynameon, [Hellenic. Armed Forces Medical Review]. vol. 13, issue 2: 245-250.
Μπουντούρης Α. [Boudouris, A.]
, «Τα αναστενάρια», [Anastenaria], Makedonia newspaper, June the 15th 1950, Thessaloniki, p. 7.
Μωϋσιάδης Π. [Moysiadis, P.]
, Ελληνικοί χοροί της Θράκης, [Greek traditional dances of Thrace], Dioskouri editions, Thessaloniki.
Παπαχριστοδούλου Πολ. [Papachristodoulou, Pol.]
, «Τα αναστενάρια», [The anastenaria], Thrace Archive, vol. 15: 263-328.
, «Τα αναστενάρια από νέα στοιχεία», [The anastenaria through new data], Thrace Archive, vol. 18:131-178.
, «Τ’ Aναστενάρια του 1954», [The Anastenaria of 1954]. Thrace Archive 19: 305-315.
, «Τα αναστενάρια» [The anastenaria], Thrace Archive, 20. 357- 382.
Πετρόπουλος ∆. [Petropoulos, D.]
, «Τα αναστενάρια» [The anastenaria], Thrace Archive, Athens, vol. 5: 136-142.
-42, «Λαογραφικά Σκοπέλου-Πέτρας (Ανατολικής Θράκης)», [Folklore of Skopelos-Petra (of Eastern Thrace)], Thrace Archive 8 135- 192.
Πετρόπουλος ∆., & Καρακάσης Στ. [Petropoulos, D. & Karakasis, St.]
, «Λαογραφική αποστολή εις την περιφέρειαν Έβρου», [Folklore mission in Evros region], Επετηρίς Λαογραφικού Αρχείου 13-14 [Folklore Archive Annual Book] Academy of Athens, Athens, p. 350-371.
Πολίτης Αλέξης [Politis, Alexis]
, Ροµαντικά Χρόνια. Ιδεολογίες και Νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880 [Romanticism years. Ideologies and zeitgeist in Greece of 1830-1880], 3rd edition, Eteria Meletis Neou Ellinismou editions, Athens.
Πραντσίδης Ι. [Prantsidis, I.]
, Ο χορός στην ελληνική παράδοση και η διδασκαλία του, [Dance in Greek tradition and its teaching], Ekdotiki Eginiou, Eginio.
Ρωµαίος Κ. Α. [Romeos K.A.]
-45, «Λαϊκές λατρείες της Θράκης» [Popular worships of Thrace], Thrace Archive 11: 1-131.
Ρωµαίος Κ. [Romeos Κ.]
, «Αναστενάρια: Η µουσική, το «εγκάλεσµα», ο χορός», [Anastenaria: The music, the “egkalesma”, the dance], Thrace Archive, vol. 19: 316-326.
-75, Λαβύρινθος, περιοδικό σύγγραµµα λαογραφίας, [Labyrinth, journal on folklore], vol.
Sklar, Deidre
, «On dance ethnography», CORD, Dance Research Journal 23/1: 6-10.
Στράτου ∆. [Stratou, D.]
, Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί, [Greek traditional dances], Organismos Ekdoseon Didaktikon Vivlion (OEDB), Athens.
Turner V.
, The Forest of Symbols, Aspects of Ndempu Ritual, Cornell University Press, Ithaca – London.
Thomas, Jerry – Nelson, Jack
, Μέδοδοι έρευνας στη Φυσική δραστηριότητα, [Research Methods In Physical Activity], vol. Ι-ΙΙ, Greek edition red. K.Karterouliotis, Paschalidis publishers, Athens.
Thompson P. Edward
, Φωνές από το παρελθόν: Προφορική ιστορία, [The Voice of the Past: Oral History], translation into Greek: Nikos Potamianos, Plethron editions, Athens.
Van Gennep Armold,
, The Rites of Passage, transl. M. B. Vizedom and G. L. Caffee, Routledge & Kegan Paul, London.
Voltaire,
,Philosophical Dictionary, Works, New York, vol. 3, entry “God”.
Φίλιας Β. [Filias V.]
, Κοινωνιολογία του Πολιτισµού, [Sociology of Culture], vol 1, Papazissi publishers, Athens.
Φιλιππίδη Ε. [Filippidi, E.]
, «Το µαντήλι στον εθιµικό βίο της Θράκης», [The kerchief in the customary life of Thrace], Third Folklore Symposium on Northern Greece Proceedings, Institute for Balkan Studies, Thessaloniki, p. 667-673.
Χατζηγεωργίου Π. [Hatzigeorgiou, P.]
, «Η Αγαθούπολης της Βορειοανατολικής Θράκης», [Agathoupolis of NorthEastern Thrace], Thrace Archive, vol. KΘ’, Athens, p. 336-394.
Χουρµουζιάδης Α. [Hourmouziadis, A.]
, Περί αναστεναρίων και άλλων τινών παραδόξων εθίµων και προλήψεων [About anastenaria and other peculiar customs and superstitions], Constantinople.
Χρυσανθοπούλου Β. [Chrysanthopoulou, V.]
, «Εορταστικές τελετουργίες, συµβολισµός και ταυτότητα στις κοινότητες της ελληνικής ∆ιασποράς», Ανθρωπολογία και συµβολισµός στην Ελλάδα, [“Celebration rituals, symbolism and identity in the communities of Greek Diaspora”, Anthropology and symbolism in Greece], Greek Society for Ethnology, Athens: 323-352.
Ψάλτης Ελ. [Psaltis, El.]
, «Ο Θρακιώτικος Γάµος», [The wedding in Thrace], Second Folklore Symposium on Northern Greece Proceedings, Institute for Balkan Studies, Thessaloniki, p. 521-527.
